چرا "بی بی سی" بد است؟!

به قلم

سامان تقوی سوق

آنچه در ابتدای مطلب "استقلال آزادی جمهوری اسلامی" به آن اشاره کردیم، معرفی دوست و دشمنِ، کثیف و پاک بوده است. در آن مطلب گفته شد به نوعی می توان آمریکا را دشمن پاک! و انگلیس را دشمن کثیف شمرد. نشان به این که انگلیس هنوز در ایران سفارت خود را دارد ولی آمریکا از این بابت شانسی ندارد.

از جهتی دیگر با مشاهده ی این کشورها ، می توان جنس سیاست های خود را در قبال ایران از عملکرد تلوزیون های این کشورها تا حدودی یافت. در مورد آمریکا که مشخصا تلوزیون های حرفه ای اش (یا حرفه ای ترش) نسخه ی فارسی ندارد و فقط تلوزیون ""صدای آمریکا"" را به صورت فارسی ارائه می دهد ناچارا می بایست ""صدای آمریکا"" را نماینده ی تلوزیون های آمریکا و ""بی بی سی"" را نماینده ی انگلیس بدانیم.

قبل از آن مثالی را که در جایی به آن برخورد نموده ام و با این موضوع نیز تناسب  دارد را می آورم و در ادامه سعی بر دقیقتر شدن و نتیجه گیری جامع از برداشت ها می کنیم.

شما برای مقابله با دشمن خود را به لوازم کامل جنگی مثل زره، شمشیر، کلاه خود و ... تجهیز می کنید. در میدان حاضر می شوید، دشمن نیز همانند شما با تجهیز کامل وارد میدان میشود، دشمن شمشیر میزند، شما با زره دفاع می کنید، شما شمشیر میزنید، دشمن دفاع می کند، بعد از مدتی هر دو خسته می شوید، حوصله ی مخاطب را هم با این یکنواختی سر خواهید برد و از دو طرف زده می شود، چرا که حتی بد از مدتی از آن هیجان اولیه هم خالی می شود.

 اما:

شما برای مقابله با دشمن خود را به لوازم جنگی مثل زره، شمشیر، کلاه خود و... تجهیز می کنید، در میدان حاضر می شوید، اما اینبار دشمن خیلی ساده و بدون هیچ وسیله جنگی با کت و شلوار! از شما خیلی متمدنانه و شاید هم متمدن نمایانه میخواهد که لوازم را کنار بگذارید و بیایید با هم حرف بزنیم! شما دو راه دارید؛ یا می روید با شمشیر تان او را از وسط دو نیمه می کنید یا به هر ترتیبی او را که در ظاهر بی سلاح آمده از بین می برید یا اینکه لوازم جنگی را به دور انداخته و مثل طرف مقابل برای حرف زدن آماده می شوید. چناچه بخواهید گزینه ی اول را پیش بگیرید، بسیار راحت افکار عمومی را به ضرر خود هدایت کردید، حتی مشخص نیست که با این حمله خود بتوانید این دشمن را بکشید! به هر حال دشمن زیرک یا باید به تمام نکات توجه کند و یا می بایست آنقدر شما را بشناسد که تصمیمی را که می گیرید به صورت قطعی پیش بینی کند و در این شرایط حتما اگر ذره ای به تصمیم شما شک کند برای دفاع از خویش هم چاره ای می اندیشد. به این ترتیب و با این تفاسیر قطعا این گزینه که به دشمن با لوازم جنگی حمله کنیم، رد شده هست. چناچه به گزینه ی دوم روی بیاورید که اگر از هوشتان نهایت استفاده را کنید امکان پیروزی در رسیدن به نتیجه مطلوب برای شما بیشتر از گزینه ی اول می باشد.

با توجه به توضیحاتی که در این مثال آورده شد مشخصا نگارنده در تقسیم بندی خود به چنین اعتقاد و باوری می رسد که در در مثال بالا "صدا و سیمای جمهوری اسلامی"، خودِ شما هستید که برای مبارزه با دشمن حتی قبل از اینکه دشمن را ببیند خود را تجهیز می کند. "تلوزیون آمریکا" دشمن اولی هست که مثل شما با لوازم جنگی به پیکارتان آمده و طبیعتا ""بی بی سی"" هم آن دشمنی هست که با کت و شلوار به مصاف شما آمده است.

"صدا و سیما جمهوری اسلامی" و "صدای آمریکا" تا حدودی بسیار زیادی کاملا شبیه به هم برخورد می کنند، به این نحو که اغلب در صدا و سیما شاهدیم که طوری جلوه گر غرب می شود که انگار همیشه آنان در حال رفتن رو به سقوط و بدبختی هستند و ما همیشه در حل پیشرفت روز افزون و ترقی های پی در پی هستیم! در حالی که در نقطه ی مقابل "صدای آمریکا" نیز هر مسئله ای را به نحوی پر و بال می دهد که در ایران همواره با سوء مدیریت به سمت زوال و فلاکت می رود! و این می شود که این مبارزه به همان سمت یکنواختی و زننده گی می رود و مخاطب را از خود می رانند.

اما در نقطه ی دیگر "بی بی سی"، همانی که خیلی به ظاهر و شاید هم در واقع! ساده  در مقابل شما آمده و شما را به بحث و گفتگو دعوت می کند و به همان خاطری که در قبل گفتیم شما ناچارید که به این دعوت ایشان پاسخ دهید. شما به بحث می نشینید و در این میان لا به لای حرف زدن خاری در بدن شما فرو می کند از شما خداحافظی می کنید و تا فردا که بازم شما را به همین نحو در لابهلای حرف زدن خاری در بدن شما فرو می کند و این عمل به همین نحو تکرار می شود که بعد از مدتی جای خارها به یکباره نمود پیدا می کند، بدین سبب هم ذهن مخاطب را به سمت خود می کشاند.

تلوزیون "بی بی سی" بیشتر با حفظ ظاهر در واقع به سوق دادن مخاطب به سمت آنچه می خواهد می پردازد، مثلا می بینیم وقتی که "بی بی سی" تو تحلیلگر مخالف و موافق خود می آورد طوری که اختلاف زیادی بین این دو تحلیلگر از نظر سطح سواد و سخنوری نیست ولی به قدر نامحسوسی تحلیلگر همسو با خود در بحث قویتر و بهتر حرف میزند و اینجا همان جاییست که خار را در تن طرف خود می زند و بهمین ترتیب مخاطب را هم بسمت دلخواه هدایت می کند. حتی این موضوع گاها در برنامه ی نوبت شما نیز به چشم می خورد. از این روست که کمتر پیش می آید "بی بی سی" از افراد تندرو در مباحث خود استفاده کند، شاید تعداد دفعاتی که "بی بی سی" از اکبر گنجی، نوری زاد و مانند اینان استفاده که به تعداد انگشتان یک دست هم نرسد و حتی در برنامه ی "به عبارت دیگر" وقتی از نوری زاد دعوت کردند و برنامه ای را با ایشان پر کردند، حتی به نحو بسیار خاصی ایشان را به چالش کشیدند و صراحتا حرفهای ایشان را بی اساس خواندند! که با این کار هم در ذهن مخاطب بی طرفی خود را جلوه نمود و هم اینکه شاید به نوعی بین خود و برخی از منتقدان (یا بدخواهانِ) جمهوری اسلامی مرزبندی انجام داده که تحلیل های خود را به علت همسویی با هر فرد دیگر یکی ندانند.

البته آوردن مخالف خود در تلوزیون در "صدای آمریکا" و تلوزیون ایران نیز وجود دارد، اما تفاوت اساسی در اینجاست که آن اختلافی را که در "بی بی سی" با ظرافت بسیار و به قدر نامحسوس یا نه چندان محسوس بین موافق و مخالف خود می بوده در این تلوزیون ها چنان زیاد می باشد که هرگز نمی تواند آن هیجان و زیبایی را در خود جلوه دهد، مثلا در صدا و سیما طرف منتقد حکومت را یک فرد که معلوم نیست از کجا عصبی شده و حالا چند انتقاد بسیار سطحی می کند و مثلا با این کار سعی بر این می شود که انتقادها را سطحی جلوه دهند. تفاوت دیگر که در بالا تلویحا به آن اشاره شد استفاده از افراد تندرو در این تلوزیون ها می باشد، شما هفته ای چند بار شاهد حضور افرادی چون آقایان نوری زاد و محسن سازگارا می باشید که صراحتا جبهه ضد جمهوری اسلامی گرفته اند.

تمام مطالب فوق اشاره به این دارد تا زمانیکه در فیلم های تلوزیونی صدا و سیما، نام هایی چون علی، محمد، حسن، فاطمه، زهرا، رضا و کلا اسماء ائمه، هرگز در نقش های منفی مورد استفاده قرار نمی گیرند. و نام هایی چون سیا(=سیاوش)، سامان، خسرو، و مانند اینها بیشتر در معرض قرار گرفتن برای نقش منفی هستند، نمی توان به این امید داشت که به راحتی مخاطب جذب جهت گیریها و سمت و سوی مورد نظر صدا و سیما ولو کامل به حقیقت بپردازد، بشود.